Blog

11 | 11 | 15

Zelfde bloed

Khayelitsha

Interview met: Nomalungelo Asange ’Gladys’ Pango

Door: Annette ‘Nobuntu’ Mul

 

Khayelitsha is een zwarte township. Het is de grootste township in de buurt van Kaapstad en strekt zich uit langs de snelweg N2. Khayelitsha betekent in het Xhosa ‘nieuw thuis‘. Khayelitsha telt naar schatting 1,5 miljoen inwoners.

Ook in het moderne, post-apartheid Zuid-Afrika wordt dat onderscheid nog altijd gemaakt. Misschien klinkt het vreemd, maar zwarten, blanken en kleurlingen leven nog vrijwel altijd gescheiden in hun eigen townships. Als kleurling ga je niet in Khayelitsha wonen, daarover bestaat geen twijfel: dat doe je gewoon niet. Ook omgekeerd geldt dat een zwarte familie zich niet in een coloured township vestigt. Het zijn nog de ongeschreven regels van de townships in Zuid-Afrika. 

Veelvuldig krijg ik, als blanke westerse vrouw, het advies om Khayelitsha niet ‘binnen te gaan’: ‘Weet je wel, dat het een van de meest gewelddadige plekken op aarde is?’

Het liefste zou ik me niet realiseren, dat ik blank ben als ik Khayelitsha binnen rijd. Maar ik kan het me, op dat ene moment van binnen rijden, niet niet realiseren. Hoeveel  tegenstrijdigheden kan ik verwerken, in adviezen, gevoelens, waarnemingen en ervaringen?

In de ontmoeting met Nomalungelo Asange Pango (Gladys), eigenaresse van Lungi’s, valt onze huidskleur weg. Zij geeft mij al jaren een ‘nieuw thuis’ gevoel. Voor mij is het, in de ontmoeting met Gladys, juist thuiskomen in menselijkheid. Zij: “We hebben hetzelfde bloed”

In haar net nieuwgebouwde B&B Shack ‘Lungi’s’, section 42, begint Gladys te vertellen:

“Ik ben geboren op 05-02-1972 in Fort Beaufort, Eastern Cape met de naam Nomalungelo. Dat betekent: human’s right, menselijk recht. Bestaansrecht!

Ik had één oudere zus, Thembisa.

Wie onze vader was? Nooit geweten. Onbekend, die was er niet. In onze cultuur ,Xhosa, werd daar nooit over gesproken.

Mijn moeder, Nodasbona, was erg arm en ze leed. We hadden geen stoofje, geen potten of pannen. Geen vuur buiten. Kortom: we hadden vaak niets te eten.

Vanuit armoede nam mijn moeder een baantje aan als huishoudster bij een blanke ‘boss’. Maar…deze man eiste dat ze de kinderen niet mee zou nemen. Dit betekende een breuk tussen mijn zus, mij en onze moeder. Zo ging dat. Mijn moeder werd een vreemde voor me.

Zodoende groeiden wij op bij de zus van mijn moeder. Zij accepteerde ons onvoorwaardelijk als haar eigen kinderen. Dat, die onvoorwaardelijke liefde, dat is uBuntu in de kern voor mij. Thandiwe Pango, zo heette de zus van mijn moeder. Maar raar, ik noem haar nu de zus van mijn moeder, maar Thandiwe voelt voor mij nog steeds als mijn moeder. Ik hield ook van haar als moeder. Thandiwe betekent: we love you. Ja, we love you, dat klopt.

Mijn neef Danisile, de oudste zoon van Thandiwe, ben ik ook nog steeds heel dankbaar. Hij werkte voor het gezin en hij werkte ook speciaal voor mij. Ik had namelijk geen uniform en schoenen om naar school te mogen gaan. Het was Danisile, die werkte voor mijn uniform en mijn schoenen. Daardoor kon ik naar school.

Ook dat is vreemd, ik heb altijd gedacht dat hij mijn broer was. Maar op mijn 17e kwam ik er achter dat mijn tante niet mijn moeder was maar de zus van mijn moeder. Vreselijk vond ik dat. Het was een verwarrende tijd. Ik werd naar school in East London gestuurd, maar daar ben ik weggelopen, ik hield het er echt niet uit. Miste mijn  moeder erg, die mijn moeder ook weer niet was. In het contact met mijn ‘echte’ moeder riep ik uit: “Wie ben jij eigenlijk?” Dat moet voor haar ook vreselijk zijn geweest. Maar ik miste gewoon ‘mijn ‘moeder Thandiwe.

Het was in die tijd, ik was een jaar of achttien, dat ik verliefd ben geworden op Xola en ik raakte zwanger. Akhona, nu mijn oudste zoon werd geboren.

Danisile vond een nieuwe school voor mij, hij vond een opleiding voor mij te belangrijk. Maar tegelijkertijd contact houden met Xola was moeilijk. Hij werkte in Transkei, dus dat was een onmogelijke afstand.

In 1997 ben ik naar Cape Town toe gegaan. Ik ben gestopt met school en wilde gaan werken. Waarom? Ik wilde mijn ‘moeder/tante’ bedanken voor de opvang in mijn leven. Ik wilde haar letterlijk terug betalen, nu voor haar zorgen. Dat heb ik tot 2006 kunnen doen. Toen overleed ze helaas aan zware asthma.

Hier in de Kaap kwam ik per toeval ook weer Xola tegen, de vader van Akhona.

We werden opnieuw verliefd en Asenati en Asa werden geboren. Dus ja, alle drie de kinderen zijn van dezelfde vader: Xola. Helaas had ook hij een zwakke gezondheid. Zou dit ook al in de naam hebben gezeten? Xola betekende: I am sorry..alsof hij, tegenovergesteld aan mij, niet echt bestaansrecht had?  In 2009, Asa was nog maar een baby, overleed Xola aan tuberculose.

 

Een jaar daarvoor, in 2008, had ik een opmerkelijke droom. Een droom ’s nachts, in contact met mijn voorouders, onze ancestors. Het was heel gericht dat ik in contact stond met mijn ‘moeder’ Thandiwe: ‘Zoek een blanke vrouw die daar en daar woont..’ Ik begreep het niet precies maar ben de volgende ochtend in de aangewezen buurt in Kaapstad gaan lopen en zoeken. Een deur stond open en ik heb aangeklopt. Marijke, een Nederlandse vrouw, ontving me. Ik vroeg of ze werk voor me had en na enig twijfelen en doorvragen bood ze me aan om 2 dagen in de week bij haar te komen werken als schoonmaakster. Maar..Marijke was speciaal. Ze was geïnteresseerd in mij, in mijn leven, mijn geschiedenis, mijn kinderen en mijn toekomst.

En toen…kreeg zij het idee om mij te helpen om Lungi’s op te zetten: een van de eerste B&B’s in Khayelitsha. Mijn shack een B&B??  Wat een idee, wat een droom, waar moesten we beginnen? Wat moest ik doen? Met heel heel veel hulp van Marijke en ‘haar mensen’ kon uiteindelijk Lungi’s geopend worden in 2010. Wat was ik trots!

En wat zou mijn moeder Thandiwe trots op mij geweest zijn. Zo voel ik nog steeds dat Lungi’s niet van mij is, maar van mijn ancestors, specifiek van mijn moeder Thandiwe.

Intussen was ook Mandla qua geluk in mijn leven gekomen. Mandla had al twee kinderen bij twee verschillende moeders. Tot op de dag van vandaag is hij mijn rots in de branding, mijn man. Yeahh, we zijn vorige week, na 5 jaar, officieel getrouwd in de Eastern Cape. Ik word geacht nu deze kleren te dragen, alles wat meer bedekt. (Ze lacht wat onzeker). Ze gaven mij ook een nieuwe naam. Dat is traditie bij ons: de familie van de man geeft de bruid een nieuwe naam. Mijn nieuwe naam is: Asange. En dat betekent: Jij brengt ons trots! You bring us pride!

Het contact met mijn ancestors in mijn dromen komt vaker voor. Zij zijn, meestal mijn moeder, zij is mijn wegwijzer in mijn leven. Zo sprak ze een tijd geleden: ‘Jij bént uBuntu! Jij bent zo helpend, zo menselijk…’

Dat is het grootste compliment dat ik kan krijgen.

Misschien was het door die droom en die steun in mijn rug, dat geloof van mijn moeder in mij, dat ik onlangs in de community hardop zei: “Where is here Ubuntu? Er heerst hier al zolang ‘vreemdelingenhaat’, de Xenophobia. Mensen van Somalië, Zimbabwe, Ethiopië.  Onze kleur kan misschien anders zijn, maar we hebben allemaal hetzelfde bloed!”

De opstand doofde, zeker toen de dorpsoudste zei: : Luister, ze heeft gelijk. Want zij kan het weten. Immers….vreemde mensen komen naar haar huis. Dus zij heeft de meeste wijsheid!

Lungi’s B&B is niet een bezigheid van mij, Mandla en de kinderen alleen. Opbrengsten , eten, pennen, boeken. Alles delen we zoveel mogelijk met de Gemeenschap.

Maar omgekeerd ook. Want toen die rampdag. De nacht in december 2014. Mandla, de kinderen en ik lagen in bed, het was tegen middernacht. Ik was verkouden en kon niet goed slapen. Ineens rook ik iets vreemds. Een brandlucht? Het ging razendsnel. De lucht, het licht, de hitte. Brand! Ons huis stond in brand! In blinde paniek liepen Mandla en ik naar de deur maar die was op slot en we konden zo gauw de sleutel niet vinden. Koortsachtig maakten we de kinderen wakker en Mandla sloeg de deur open met een breekijzer. We waren gered…veilig op straat, maar zagen ons huis en geliefde Lungi’s afbranden tot de bodem. Ik weet niet veel meer verder van die nacht. Was in shock en zijn maandenlang opgevangen door de buren, vrienden. Ik dacht er nooit meer bovenop te komen. Ik zag als een flashback de film voor me van 2012……toen zijn mijn zus Thembise en haar kinderen omgekomen bij brand in hun shack. Het was een film , die zich voor mij afspeelde. Ik had bijna geen kracht meer. Maar moest door, wilde door. Waarheen?

Nooit zou ik het gered hebben zonder de hulp van de gemeenschap. Fundamenteel en onvoorwaardelijk werden wij opgevangen door de buurt. En…door Marijke, Anika en de Stichting Ubuntu Nederland. Opnieuw is Lungi’s opgebouwd, na een jaar! En…de betekenis in de gemeenschap, Ubuntu,  groeit verder. Lungi’s is een ontmoetingsplek, waar wij ‘vreemden’ welkom heten en uitnodigen ons te ontmoeten, elkaar te ontmoeten. (Op hetzelfde moment schuift een Franse architect met dochter en vriendin aan aan tafel. Samen met de gemeenschap kunnen we een ontmoetingstour organiseren, van kerk tot sangoma tot shabeen. De Ubuhle Bendalo Cultural Group is zo ook ontstaan, met dans en schilderen.

Communicatie is wel heel belangrijk om jaloezie of uitsluiting te voorkomen. Een voorbeeld van Ubuntu in de gemeenschap is het oprichten van de Masakhane Burial Society, ook met opbrengsten uit onder andere Lungi’s. Masakhane betekent letterlijk: Met elkaar opgebouwd, build by eachother. Het gaat hier om het mogelijk maken van waardige begrafenissen voor kinderen die sterven aan HIV, wier familie geen geld genoeg heeft.

Twee weken na dit interview krijg ik bericht van Nomalungelo Asange Pango. Nthabiseng en Nasisi van het dansgroepje, twee zusjes van 9 en 6 jaar oud, zijn vannacht verkracht en vermoord door hun ‘oom’.

Mandla roept de gemeenschap op tot rust en geen wraak. Gladys brengt thee en honing naar de familie. De vrouwen uit de buurt, onder leiding van Gladys, gaan poetsen in de shack, het bloed wegschrobben. De begrafenisondernemer komt. Een ijskist en dekens zijn nu eerst nodig. Gladys belt de ambulance, die de oma met een nervous breakdown naar het ziekenhuis brengt

‘Ik moet nu flink zijn’.. appt Gladys.

Ja, Mandla’s familie heeft haar terecht de naam gegeven van Asange: You’ll bring us pride.

Zij leeft Ubuntu voor: “We hebben hetzelfde bloed!

 

Adresgegevens

Annette Nobuntu Mul
Founder Ubuntu Society, Hoofdopleider Ubuntu-opleidingen, Auteur en Spreker

Dijkhofstraat 10
7391 TG TWELLO

+31 (0)6 287 810 52
annette@ubuntusociety.nl

BCZ Registertherapeute: NVAGT/EAGT, NAP en ECP/EAP ®
Executive- en Organisatie Coach: NOBCO en EMCC ®
Vertrouwenspersoon OO en Integriteit: LVV/CRP ®
Licentienummer: 901048R
AGB-Code Persoonlijk: 94-103379 en 90-038890
AGB-Code Praktijk Ubuntu Society: 94-063472 en 90-017393

BTW: NL001830328B49
KvK:  60846283

Rabo IBAN: NL 46 RABO 0163 3868 03

Uw internetbrowser is verouderd.

Voor een goede weergave is een recente versie van uw browser vereist.