Columns

Iets uit het niets

‘Mamaaaaaaa…’ Het was drie uur ’s nachts en mijn
zoontje, toen zeven jaar oud, schreeuwde moord en
brand. Verschrikt sprong ik uit bed om te kijken wat er
aan de hand was. Ik deed de grote lamp in zijn slaapkamertje
aan. Hij zat rechtop in bed en keek me met grote
ogen aan.
‘Wat is er schat?’ Ik wreef bezorgd over zijn bezwete
voorhoofd.
‘Mama, mama, als ik van de aardbol af val in het heelal,
dan... dan val ik in het niets. Maar het niets, dat is toch
ook altijd weer iets?’ Hij keek me paniekerig aan, met
hoopvolle ogen, waarop ik alleen maar bevestigend kón
antwoorden, wilde ik dat hij de rest van de nacht weer
rustig ging slapen. ‘Ja schat, het niets is ook altijd weer
iets...’ Maar weten, deed ik het niet.
Het leek me niet het moment, midden in de nacht op
de bedrand van een zevenjarig jongetje, om de wiskundige,
filosoof en diplomaat Gottfried Wilhelm
Leibniz (1646-1716) aan te halen. Leibniz heeft de vraag
‘waarom is er iets in plaats van niets’ expliciet aan de
orde gesteld en filosofisch behandeld. Vóór hem hebben
reeksen filosofen, vanaf Plato en Aristoteles, zich eveneens
met die vraag beziggehouden met als conclusie dat
in het algemeen nooit iets uit niets kan ontstaan. Dat
het toch is gebeurd, zagen ze als een argument voor het
godsbestaan: alleen Hij (Zij?) kon ex nihilo een wereld
hebben geschapen.
Het niets is ook altijd weer iets. Mijn zoontje ging weer
slapen; het gaf hem blijkbaar de houvast die hij nodig
had. Zelf daarentegen lag ik nog uren wakker, naar het
plafond starend. Niet de vraag of ‘het niets ook altijd
weer iets is’ hield me bezig, maar dat überhaupt deze
vraag mijn kind bezighield. Moest ik me zorgen maken
over wat er allemaal, op zo’n jonge leeftijd, in zijn bolletje
omging? Mijn kind, ons kind. Een uniek wezentje,
zoals ieder kind. Zeven jaar geleden was hij er nog niet.
Is hij geboren... uit het niets? Natuurlijk is hij ‘gemaakt’
uit liefde, dat wil ik zeker niet niets noemen. Maar noch
een zaadcelletje noch een eicel is een mens. Het blijft
een miraculeus wonder: het ontstaan van een mensje, de
geboorte van een kind.
Jan Terlouw* omschrijft het zo treffend:
De deur bleef dicht, het raam bleef dicht
Toch ineens meer liefde
Die lag gratis voor je klaar
zonder wisselgeld
als uit het niets ontstaan
door jouw eerste adem
Jij bent wat de nacht me bracht
Een wonderkind, met scheppingskracht
Nu is het mijn zoon, inmiddels een volwassen man van
zesentwintig, die me telkens weer doet verbazen vanuit
het niets. Hoe hij het leven benadert vanuit zijn opvallende
karakter. Wat is nature of nurture? De wetenschappers
weten nog steeds niet welke component ons het sterkste
vormt als mens, of dat wat ontstaat vanuit de synergie.
Ik weet het ook niet, maar één ding weet ik wel zeker:
ik hield van mijn kind vanaf het allereerste moment.
Onvoorwaardelijk, vanuit het niets. •

‘Het blijft een miraculeus
wonder: het ontstaan van
een mensje.’

* Geboorte, uit: Gedichte gedachten.