Columns

De brug

‘Wilt u een brug of liever een implantaat?’ De tandarts
boog zich over het gat in het gebit van Inge. Inge zuchtte.
Ze had een heftige tijd achter de rug met veel emoties
rondom haar scheiding. Hoogstwaarschijnlijk had ze de
afgelopen maanden onbewust in haar slaap liggen knarse-
tanden en was er een kies gebroken.

In haar huwelijk was zij, bij conflicten, altijd degene ge-
weest met de inzet tot consensus, de reikende hand,
het begrip ‘aan de overkant’, terwijl haar ex- partner
zich standvastig kon ingraven tot een onvermurwbaar
brok steen. Dit levensscript van Inge was haar niet
vreemd. In zowel werk- als privé-relaties nam zij altijd
een brugfunctie in. Daar waar ze alom geprezen werd
om haar veerkracht en flexibiliteit, had ze nu ontdekt dat
een doorgeschoten kwaliteit, misschien wel een diepge-
wortelde overlevingsstrategie, kan uitmonden in een diepe
valkuil. Overhangende bruggen kunnen blijkbaar instorten.
‘Doet u mij maar een implantaat’, reageerde Inge vastbe-
sloten. ‘Daar ben ik wel aan toe in deze fase van mijn leven’.

'We zijn altijd met elkaar verbonden en
tegelijkertijd willen we onafhankelijk zijn'

Het relationele patroon tussen Inge en haar ex-partner staat
niet op zichzelf. Het is op microniveau een patroon, dat
universeel is en we allemaal herkennen. Onze doorlopende
zoektocht naar de balans tussen ik en samen. Er is geen
goed of fout, geen of-of. Autonomie binnen verbondenheid
zijn onze fundamentele menselijke waarden. We zijn immers
altijd met elkaar verbonden en tegelijkertijd willen we onafhan-
kelijk zijn. Conflicten worden pas onoplosbaar als we deze pijlers
van onze relationele brug gaan splitsen. Dan dreigt de start van
een oneindige dualistische strijd tussen vrijheid of veiligheid.
Tussen ik of wij. Van (v)echtscheidingen tot oorlogen.

Het is altijd afhankelijk van tijd en situatie welke waarde,
autonomie of verbondenheid de meeste aandacht verdient.
Zo vereisen onze huidige wereldproblematieken zoals het
klimaat, de pandemie en sociaaleconomische ongelijkheid
nu absoluut een integrale kijk op en bewustwording van
onderlinge verbondenheid. We krijgen onze grote thema’s
alleen maar sámen, via solidariteit opgelost. Maar bij het
streven naar samen zien we als natuurlijke reactie meteen
een sterke neiging naar het ik, de vrijheid, de zelfbeschikking.
Zeker door hen, die in het verleden onderdrukt zijn of juist
door hen, die verwend zijn met oude verworvenheden door
‘het recht van de sterkste’, zoals met name de Westerse landen.

Het zal altijd een veerkrachtige kunst zijn om in de oproep tot
‘samen’ het individuele belang te respecteren. En van de
individuele belangenbe-hartigers is de veerkracht nodig om
oog te hebben voor de samenhang, het grotere geheel, waar
we allemaal onderdeel van zijn. Een moreel beraad, het elkaar
zien en ontmoeten in historisch ge-groeide culturele waarden
helpt om weerstand niet als tegenstand te gaan zien. Een
geschiedenis van doorgeschoten autonomie vraagt om
verbondenheid, een geschiedenis met doorgeschoten verbon-
denheid neigt naar autonomie.

Juist nu we de onderlinge verbondenheid zo hard nodig hebben,
zien we onszelf vertegenwoordigd in negentien versplinterde
politieke partijen, respectloos debatterend op de tv, demon-
strerend op het Malieveld, knokkend naast het voetbalveld,
een op strategie in plaats van op ideologieën schakende ka-
binetsformatie, vaccinatieweigeraars versus gevaccineerden,
terwijl we massaal deelnemen aan leiderschapscongressen
om te leren samenwerken.

Hopelijk bieden de pandemie en de klimaatcrisis ons het mooiste
humanitaire en ecologische inzicht in de geschiedenis: er is maar
één weg, samen! Maar dan hebben we heel hard visionaire brug-
genbouwers nodig, vakkundig geadviseerd door ‘expertise-implan-
taten’ en perspectief biedend in vertrouwen en een gemeenschap-
pelijke ‘winst door delen’. 

Januari/ februari 2022 | The Optimist NL