Columns

Deelgever

Deelgever. Het is nog geen officieel Nederlands woord.
Interessant, want we kennen wel het woord deelnemer.
Tsjonge, we nemen wat deel: aan een vergadering, een
discussie, een praatprogramma of aan een toernooi.
Daar waar taal en cultuur hand in hand gaan betekent
deelnemer letterlijk ‘what’s in it for me’.
Paul Watzlawick, één van ’s werelds meest vooraanstaande
communicatiewetenschappers, ontdekte: ‘Een
mens kan niet niet beïnvloeden.’ Realiseer je maar eens
de impact van de woorden van een tante op een verjaardagsfeestje:
‘Let maar even niet op mij’ en juist de
aandacht die ze hiermee op zich richt. Of de afwezige
neef op de bruiloft, die door zijn afwezigheid meer dan
ooit áánwezig is.
Het leerde mij dat iedereen in iedere situatie invloed
heeft en dus altijd (mede)verantwoordelijkheid draagt.
De belangrijkste bewustwording die resteert is: wélke
invloed oefenen we uit en wat is de kwalitatieve bijdrage
aan het geheel, waar we zelf deel van uitmaken?
Hoe heeft de polarisatie in Amerika zo kunnen groeien?
Hoe heeft de toeslagenaffaire zo kunnen ontsporen? Hoe
hebben excessen in een sportbond zo kunnen voortwoekeren?
Herkenbare en actuele vragen. Het lijkt er alleen
op, alsof we onszelf er buiten plaatsen...
Niet toevallig zien we tegelijkertijd een hausse aan emancipatorische
bewegingen. Allemaal uitingen van grote
behoefte aan invloed, op weg naar rechtvaardigheid en
gelijkwaardigheid. Iedere persoon, sector of bevolkingsgroep
die zich niet gezien of gehoord voelt, trekt aan de
bel. Van individu-aandachtvragende tv-programma’s
tot het met geweld bestormen van het Capitool, en van
klagen tot agressie.
Er wordt wat afgevochten, met de intentie om onze menselijke
behoeften in te vullen: erkenning en erbij horen.
Helaas mondt dit steeds vaker uit in los- en doorgeslagen
destructief gedrag van vóór onszelf en tégen de ander.
Het besef om constructief invloed te hebben op én tegelijkertijd
deel te zijn van een groter en duurzamer geheel,
lijkt ver uit het zicht.
Kijkend met een psychosociale bril is het geen toeval
en uitermate wenselijk dat we juist nu, in een tijd van
dreigende polarisatie en onderstromen van onvrede,
maatschappelijk verbindende initiatieven zien ontstaan,
die we ‘burgerparticipatie’, ‘de nieuwe route’ of
‘uitdaagrecht’ noemen. Het is nog net even zoeken wie
nu wie waarbij betrekt, wie erbij betrokken wordt en
vooral wie zich betrokken voelt. Betrokkenheid lijkt het
toverwoord, want zonder betrokkenheid voelt niemand
verantwoordelijkheid.
Deelgever. Hoe vruchtbaar zou het zijn om dit vanaf
nu te implementeren en te omarmen in onze taal en in
ons gedrag.
Deelgeverschap is het diepgeworteld besef dat je geeft
aan een geheel, waar je zelf onderdeel van bent. Altijd.
Op een verjaardagsfeestje, tijdens een vergadering, in
onze liefdesrelatie, van samenleving tot aarde. Hier ligt
wellicht voor ons allemaal een enorme kans, een ingang
om diverse maatschappelijke kloven te overbruggen en
aankomende crises samen aan te pakken. Om dit in alle
gelaagdheden van onze samenleving echt te laten doordringen,
ligt er mijns inziens allereerst een zeer belangrijke
taak met voorbeeldgedrag weggelegd voor ‘leiders’
in opvoeding, onderwijs, organisaties, sport, kunst en
politiek, hóe dit deelgeverschap positief en constructief
vorm te leren geven. Dit vergt veel aandacht en sturing,
maar is noodzakelijk om de essentie van de woorden van
Jan Terlouw zo snel mogelijk allemaal uit te dragen in
samenwerken en samenleven: ‘Het hebben van een plicht
is een recht’. •

‘Zonder betrokkenheid
voelt niemand
verantwoordelijkheid.’